S mart Contracts czyli smart kontrakty (inaczej: inteligentne kontrakty lub inteligentne umowy) to temat, który zdecydowanie zyskuje na popularności i porusza się go coraz częściej. W tym artykule postanowiliśmy więc przybliżyć Państwu definicję smart kontraktów, ich zastosowanie, a także najważniejsze wady, zalety i problemy ich stosowania.
Powiedzieliśmy, że przybliżymy Państwu znaczenie smart kontraktów, jednakże nie jest to zadanie łatwe, bo nie ma jednej, spójnej definicji dla tego zagadnienia. Dlatego postaramy się przekazać, co wiemy.
Mówiąc najprościej jak się da, smart kontrakt to po prostu program komputerowy, który funkcjonuje w oparciu o technologię blockchain. Smart kontrakty są samowykonalne, ponieważ działają na zasadzie ,,jeżeli… to…’’ – to znaczy, że umowa realizuje się automatycznie, jeżeli wystąpią konkretne przesłanki (jakieś zdarzenie faktyczne lub prawne).
Przedsiębiorca X, w ramach prowadzonej przez siebie działalności, kupuje służbowy pojazd od sprzedawcy Y. Smart kontrakt mógłby więc zadziałać na następującej zasadzie: w momencie wpłacenia odpowiedniej sumy pieniężnej przez X, własność pojazdu przechodzi z Y na X. W bardziej zaawansowanej formie, blockchain mógłby jednocześnie informować o tym fakcie stosowny Wydział Komunikacji.
Oprócz transakcji, które są najbardziej popularną formą zastosowania smart kontraktów, bardzo ciekawym pomysłem wydaje się wykorzystanie ich w ramach testamentów, które wykonywałyby się w momencie śmierci testatora.
Zalety:
1. Najczęściej wskazywaną zaletą smart kontraktów jest bezpieczeństwo, ponieważ w praktyce są one bardzo trudne do zhakowania. Dodatkowym aspektem bezpieczeństwa jest też pewność i niezmienność, ponieważ sam kontrakt funkcjonuje dopóki działa blockchain, na którym został zapisany.
2. Brak pośredników – to generuje zaś szereg zalet – przede wszystkim oszczędność, szybkość czy efektywność.
3. Warunki umowy spełniają się automatycznie, dlatego nie musimy martwić się czy mamy zaufanie do naszego kontrahenta.
Smart kontrakty są tak specyficzną instytucją, że część ich zalet stanowi jednocześnie ich wadę.
Wady:
1. Problemy natury prawnej – o czym szerzej poniżej.
2. Niezmienność – jeżeli w ramach kodu, za pomocą którego zapisywany jest smart kontrakt pojawi się jakiś błąd, to będzie to bardzo trudne lub niemożliwe do naprawienia.
3. Koszty przechowywania danych w ramach blockchain.
4. Pośrednicy – pomimo, że pozbyliśmy się jednych, to przychodzą inni – programiści. Smart kontrakt jest programem komputerowym, który musi zostać przełożony z języka naturalnego na język maszynowy. Tutaj znowu natomiast wchodzi w grę czynnik ludzki, który może objawić się niezamierzonym błędem w kodzie lub nawet celowym działaniem na szkodę konkretnej strony.
5. Brak możliwości zastosowania w każdym przypadku, gdy chcemy zawrzeć umowę – są stosunki prawne zbyt skomplikowane jak na dotychczasowe możliwości smart kontraktów.
Nie od dziś wiadomo, że tam gdzie pojawia się jakiś nowy problem prawny, tam zaraz pojawiają się prawnicy. W tym przypadku jest to jak najbardziej uzasadnione i obecność prawnika przy zawieraniu smart kontraktów jest wręcz niezbędna, ponieważ ilość problemów prawnych związanych ze smart kontraktami jest niezliczona. Dlatego tutaj przedstawimy tylko niektóre z nich.
• Jurysdykcja – ponieważ smart kontrakt jest zapisany na łańcuchu bloków w ramach zdecentralizowanej sieci, znacznym problemem jest ustalenie właściwości sądu dla rozstrzygania sporów powstałych w związku z takim rodzajem umowy.
• Problematyka dochodzenia roszczeń w sądach – na ten moment praktyka związana z inteligentnymi kontraktami w sądach jest znikoma, dlatego powołanie się na nie w ramach dochodzenia roszczeń będzie trudne. Sądy nie mają dużego doświadczenia w ramach kwestii technologicznych, dlatego będą bazować na opinii biegłych.
• Odpowiedzialność za błędy – jeżeli w kodzie smart kontraktu pojawi się jakiś błąd, to na ten moment trudno jest ustalić, kto będzie ponosił za to odpowiedzialność w kontekście prawnym.
Materia prawna, z którą mamy do czynienia w ramach smart kontraktów jest naprawdę spora, dlatego jeżeli mają Państwo pytania, to zapraszamy do kontaktu! Nasz zespół złożony zarówno z prawników, jak i informatyków w kompleksowy sposób rozwieje Państwa wątpliwości.